© Beata Z. Filipiak, Dorota Wyszkowska. Artykuł udostępniony na licencji CC BY-SA 4.0
W artykule przedstawiono ewolucję koncepcji stabilności fiskalnej w kierunku zrównoważenia finansów publicznych. Celem opracowania jest włączenie się w dyskusję na temat czynników kształtujących stabilność fiskalną oraz weryfikacja ich znaczenia w czasie zaburzeń związanych z kryzysem finansowo-gospodarczym i oddziaływaniem pandemii COVID-19 na gospodarkę. W efekcie przeprowadzonego badania uszeregowano kraje UE pod względem zrównoważenia finansów publicznych, posługując się jedną z metod porządkowania liniowego – TOPSIS. Ponadto wskazano czynniki determinujące stabilność finansów publicznych, a tym samym wpływające na ich zrównoważenie.
W badaniu wykorzystano dane dostępne w bazie Eurostatu za lata 2010, 2015, 2017 i 2020. Z analiz wynika, że w 2020 r. zróżnicowanie stabilności finansów publicznych badanych krajów znacznie się zmniejszyło w porównaniu z wcześniejszymi latami. Ponadto w badanym okresie następowały dość duże zmiany w rankingu krajów pod względem przyjętego kryterium spowodowane zmianami poziomu wzrostu gospodarczego oraz wielkości długu publicznego w stosunku do PKB. W każdym rozpatrywanym roku krajem o najmniej stabilnych finansach publicznych była Grecja. W latach 2010 i 2015 na pierwszych miejscach rankingu znajdowały się: Irlandia, Malta i Słowacja, a w 2020 r. były to: Rumunia, Litwa, Polska i Bułgaria.
zrównoważone finanse publiczne, stabilność fiskalna, stabilność finansów publicznych
E6, H2, R51
Afonso, A., Jalles, J. T. (2019). Fiscal Rules and Government Financing Costs. Fiscal Studies, 40(1), 71–90. https://doi.org/10.1111/1475-5890.12182.
Alesina, A., Hausmann, R., Hommes, R., Stein, E. (1996). Budget institutions and fiscal performance in Latin America (NBER Working Paper No. 5586). https://doi.org/10.3386/w5586.
Alińska, A. (2016a). Fiscal Sustainability and Financial Stability – Challenges and Experiences during a Time of Financial Crisis. Zeszyty Naukowe WSB w Poznaniu, 70(5), 13–24. https://papers.wsb.poznan.pl/sites/papers.wsb.poznan.pl/files/ZN_WSB_P_ART/ZNPoz70_A_Alinska_1.pdf.
Alińska, A. (2016b). Istota, mierniki i ocena stabilności publicznego systemu finansowego w kontekście doświadczeń globalnego kryzysu finansowego. Ekonomiczne Problemy Usług, (125), 49– 59. https://doi.org/10.18276/epu.2016.125-04.
Balassone, F., Cunha, J., Langenus, G., Manzke, B., Pavot, J., Prammer, D., Tommasino, P. (2008). Fiscal sustainability and policy implications for the euro area (NER Working Paper No. 225). https://publications.banque-france.fr/sites/default/files/medias/documents/working-paper_225_2008.pdf.
Balassone, F., Franco, D. (2000). Assessing Fiscal Sustainability: A Review of Methods with a View to EMU. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2109377.
Baldacci, E., Gupta, S., Mulas-Granados, C. (2010). Restoring Debt Sustainability After Crisis: Implications for the Fiscal Mix (IMF Working Paper No. 232). https://doi.org/10.5089/9781455209323.001.
Bartosiewicz, S. (1976). Propozycja metody tworzenia zmiennych syntetycznych. Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, (84), 5–7.
Blanchard, O., Chouraqui, J., Hagermann, R. P., Sartor, N. (1990). The Sustainability of Fiscal Policy: New Answers to an old Question. OECD Economic Studies, (15), 7–36. https://www.oecd.org/economy/outlook/34288870.pdf.
Borio, C. (2016). Revisiting Three Intellectual Pillars of Monetary Policy. Cato Journal, 36(2), 213– 238. https://www.cato.org/sites/cato.org/files/serials/files/cato-journal/2016/5/cj-v36n2-1.pdf.
Borys, T. (1978). Propozycja agregatowej miary rozwoju obiektów. Przegląd Statystyczny, 25(3), 371–381.
Buiter, W. H. (1985). A guide to public sector debt and deficits. Economic Policy, 1(1), 13–61. https://doi.org/10.2307/1344612.
Byrne, J. P., Fiess, N., MacDonald, R. (2011). The global dimension to fiscal sustainability. Journal of Macroeconomics, 33(2), 137–150. https://doi.org/10.1016/j.jmacro.2011.01.002.
Cecchetti, S. G., Mohanty, M. S., Zampoli, F. (2010). The future of public debt: prospects and implications (BIS Working Papers No. 300). https://www.bis.org/publ/work300.pdf.
Cerniglia, F., Dia, E., Hallett, A. H. (2018). Fiscal sustainability vs. fiscal stability: tax and debt under entitlement spending (CRANEC Working Paper No. 01/18). https://centridiricerca.unicatt.it/cranec-Cerniglia-Dia-Hallet.pdf.
Chalk, N., Hemming, R. (2000). Assessing Fiscal Sustainability in Theory and Practice (IMF Working Paper No. 2000/081). https://www.imf.org/en/Publications/WP/Issues/2016/12/30/Assessing-Fiscal-Sustainability-in-Theory-and-Practice-3561.
Chouraqui, J., Hagemann, R. P., Sartor, N. (1990). Indicators of Fiscal Policy: A Re-Examination (OECD Working Paper No. 78). https://doi.org/10.1787/021121358375.
Cieślak, M. (1974). Taksonomiczna procedura prognozowania rozwoju gospodarczego i określania potrzeb na kadry kwalifikowane. Przegląd Statystyczny, 21(1), 29–39.
Crockett, A. (1997a). The Theory and Practice of Financial Stability. GEI Newsletter, (6), 11–12.
Crockett, A. (1997b). Why is Financial Stability a Goal of Public Policy?. W: Maintaining Financial Stability in a Global Economy (s. 1–18). Federal Reserve Bank of Kansas City.
Debrun, X., Moulin, L., Turrini, A., Ayuso-i-Casals, J., Kumar, M. S. (2008). Tied to the mast? National fiscal rules in the European Union. Economic Policy, 23(54), 298–362. https://doi.org/10.1111/j.1468-0327.2008.00199.x.
Deloitte. (2020). Financial Sustainability. Customer sensing and financial monitoring. https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/global/Documents/About-Deloitte/COVID-19/COVID19-Customer-sensing-financial-monitoring-UK.pdf.
Deyal, Z., Smets, L. (2020). What Determines the Adoption of Fiscal Rules in Resource-Rich Developing Countries? An Empirical Investigation (IDB Discussion Paper No. 00754). http://dx.doi.org/10.18235/0002254.
Drazen, A. (2004). Fiscal Rules from a Political Economy Perspective. W: G. Kopits (red.), Rules- Based Fiscal Policy in Emerging Markets (s. 15–29). Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1057/9781137001573_2.
van Ewijk, C., Lukkezen, J., Rojas-Romagosa, H. (2013). Early-warning indicators for debt sustainability (CPB Policy Brief No. 08). https://www.cpb.nl/sites/default/files/publicaties/download/cpb-policy-brief-2013-08-early-warning-indicators-debt-sustainability.pdf.
Fahr, S., Fell, J. (2017). Macroprudential policy – closing the financial stability gap. Journal of Financial Regulation and Compliance, 25(4), 334–359. https://doi.org/10.1108/JFRC-03-2017-0037.
Filipiak, B. Z., Zioło, M. (2021). Finanse publiczne wobec ryzyka czynników niefinansowych (ESG). W: M. Zioło (red.), Finanse publiczne (s. 123–152). Polska Akademia Nauk. https://publikacje.pan.pl/dlibra/publication/140091/edition/121866/content.
Foot, M. (2003). What is “Financial Stability” and how do we get it?. The Roy Bridge Memorial Lecture, Financial Services Authority.
Forsberg, K., Jonsson, P. A., Andersen, P. M., Bergemalm, D., Graffmo, K. S., Hultdin, M., Jacobsson, J., Rosquist, R., Marklund, S. L., Brännström, T. (2010). Novel Antibodies Reveal Inclusions Containing Non-Native SOD1 in Sporadic ALS Patients. PLoS One, 5(7), 1–9. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0011552.
Goldfajn, I., Guardia, E. R. (2002). Fiscal Rules and Debt Sustainability in Brazil. W: G. Kopits (red.), Rules-Based Fiscal Policy in Emerging Markets (s. 114–130). Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1057/9781137001573_8.
Hamilton, J. D., Flavin, M. A. (1985). On the Limitations of Government Borrowing: a Framework for Empirical Testing (NBER Working Paper No. 1632). https://doi.org/10.3386/w1632.
Hellwig, Z. (1968). Zastosowanie metody taksonomicznej do typologicznego podziału krajów ze względu na poziom ich rozwoju oraz zasoby i strukturę wykwalifikowanych kadr. Przegląd Statystyczny, 15(4), 307–327.
Hernández de Cos, P., Koester, G. B., Moral-Benito, E., Nickel, C. (2014). Signalling fiscal stress in the euro area – a country-specific early warning system (ECB Working Paper No. 1712). https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/scpwps/ecbwp1712.pdf.
Hwang, C. L., Yoon, K. (1981). Multiple Attribute Decision Making. Methods and Applications. A State-of-the-Art Survey. Springer-Verlag. http://dx.doi.org/10.1007/978-3-642-48318-9.
International Federation of Accountants. (2012). Reporting on the long-term sustainability of a public sector entity's finances. https://www.ipsasb.org/projects/reporting-long-term-sustainability-public-finances.
International Monetary Fund. (2002). Assessing Sustainability. https://www.imf.org/external/np/pdr/sus/2002/eng/052802.pdf.
Keliuotyte-Staniuleniene, G. (2015). Fiscal sustainability and its impact on financial stability in Lithuania and other New Member States of the European Union. Ekonomika, 94(2). https://doi.org/10.15388/Ekon.2015.2.8231.
Koo, C. M. (2002). Fiscal sustainability in the wake of the economic crisis in Korea. Journal of Asian Economics, 13(5), 659–669. http://dx.doi.org/10.1016/S1049-0078(02)00178-1.
Krejdl, A. (2006). Fiscal Sustainability – Definition, Indicators and Assessment of Czech Public Finance Sustainability (CNB Working Paper No. 3). https://www.cnb.cz/export/sites/cnb/en/economic-research/.galleries/research_publications/cnb_wp/cnbwp_2006_03.pdf.
Lubiński, M. (2011). Reakcja polityki fiskalnej na kryzys finansowy. Prace i Materiały Instytutu Rozwoju Gospodarczego SGH, (85), 77–116. https://ssl-kolegia.sgh.waw.pl/pl/KAE/struktura/IRG/publikacje/Documents/pim85_3.pdf.
Mackiewicz, M. (2021). The sustainability of fiscal policy in southern African countries – a comparative empirical perspective. International Journal of Emerging Markets. Ahead of print. https://doi.org/10.1108/IJOEM-06-2020-0696.
Marchewka-Bartkowiak, K. (2012). Ramy budżetowe państw członkowskich – nowe regulacje prawne w zakresie polityki budżetowej w Unii Europejskiej. Studia BAS, 3(31), 161–182.
Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii. (2021). MALTA Informacja o sytuacji gospodarczej i stosunkach gospodarczych z Polską. https://www.gov.pl/attachment/d5f855ca-6e45-48a4-bca6-7f3b7ebbb34e.
Nowak, E. (1984). Problemy doboru zmiennych do modelu ekonometrycznego. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Oksanen, H. (2020). Sustainability and Solvency of Government Finances under the Euro: Illustrations and Policy Options (CESifo Working Paper No. 8396). https://www.cesifo.org/en/publikationen/2020/working-paper/sustainability-and-solvency-government-finances-under-euro.
Onofrei, M., Toader, T., Vatamanu, A. F., Oprea, F. (2021). Impact of Governments’ Fiscal Behaviors on Public Finance Sustainability: A Comparative Study. Sustainability, 13(7), 1–16. https://doi.org/10.3390/su13073739.
Perotti, R. (2007). Fiscal Policy in Developing Countries: A Framework and Some Questions (World Bank Policy Research Working Paper No. 4365). https://openknowledge.worldbank.org/bitstream/handle/10986/7359/WPS4365.pdf?sequence=1&isAllowed=y.
Pluta, W. (1976). Taksonomiczna procedura prowadzenia syntetycznych badań porównawczych za pomocą zmodyfikowanej miary rozwoju gospodarczego. Przegląd Statystyczny, 23(4), 511–517.
Poniatowicz, M., Wyszkowska, D., Piekarska, E. (2017). Controversies Over Non-Conventional Instruments of Financing Budget Needs Of Local Government Units. Optimum. Studia Ekonomiczne, (5), 99–116. https://doi.org/10.15290/ose.2017.05.89.07.
Pradhan, K. (2015). Fiscal Sustainability of India’s National Food Security Act 2013. Margin: The Journal of Applied Economic Research, 9(2), 133–156. https://doi.org/10.1177/0973801014568144.
Pradhan, K. (2019). Analytical Framework for Fiscal Sustainability: A Review. Review of Development and Change, 24(1), 100–122. https://doi.org/10.1177/0972266119845951.
PWN. (b.r.). Zrównoważyć. W: Słownik języka polskiego. Pobrane 22 kwietnia 2021 r. z https://sjp.pwn.pl/szukaj/zr%C3%B3wnowa%C5%BCy%C4%87.html.
Ramos-Herrera, M., Sosvilla-Rivero, S. (2020). Fiscal Sustainability in Aging Societies: Evidence from Euro Area Countries. Sustainability, 12(24), 1–20. https://doi.org/10.3390/su122410276.
Roubini, N., Hemming, R. (2004). A Balance Sheet Crisis in India?. https://pages.stern.nyu.edu/~nroubini/papers/india.pdf.
Rutkauskas, V. (2015). Financial stability, fiscal sustainability and changes in debt structure after economic downturn. Ekonomika, 94(3), 70–85. https://doi.org/10.15388/Ekon.2015.3.8788.
Sawadogo, P. N. (2020). Can fiscal rules improve financial market access for developing countries?. Journal of Macroeconomics, 65, 1–33. https://doi.org/10.1016/j.jmacro.2020.103214.
Schinasi, G. J. (2004). Defining Financial Stability (IMF Working Paper No. 187). https://doi.org/10.5089/9781451859546.001.
Soppe, A. (2009). Sustainable Finance as a Connection Between Corporate Social Responsibility and Social Responsible Investing. Indian School of Business WP Indian Management Research Journal, 3(1), 13–23.
Stiglitz, J. E. (2004). Ekonomia sektora publicznego. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Strahl, D. (1978). Propozycja konstrukcji miary syntetycznej. Przegląd Statystyczny, 25(2), 205– 215.
Tapsoba, R. (2012). Do National Numerical Fiscal Rules really shape fiscal behaviours in developing countries? A treatment effect evaluation. Economic Modeling, 29(4), 1356–1369. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2012.03.003.
Uryszek, T. (2019). Zrównoważenie sektora finansów publicznych w Polsce w kontekście wskaźników stabilności fiskalnej. Folia Oeconomica. Acta Universitatis Lodziensis, 2(341), 7–22. https://doi.org/10.18778/0208-6018.341.01.
Walesiak, M. (1993). Statystyczna analiza wielowymiarowa w badaniach marketingowych. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. http://keii.ue.wroc.pl/pracownicy/mw/1993_Walesiak_SAW_w_badaniach_marketingowych_OCR.pdf.
Wierts, P. (2012). How Do Expenditure Rules Affect Fiscal Behaviour?. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2004456.
Wildowicz-Szumarska, A. (2021). Wyzwania polityki fiskalnej dla państw Unii Europejskiej w dobie pandemii COVID-19. Studia BAS, (3), 117–132. https://doi.org/10.31268/StudiaBAS.2021.29.
Włodarczyk, P. (2011). Stabilność fiskalna – koncepcja teoretyczna i jej znaczenie praktyczne. Analiza na przykładzie państw Grupy Wyszehradzkiej w latach 1995–2009. Narodowy Bank Polski. https://www.nbp.pl/publikacje/materialy_i_studia/ms256.pdf.
Wyplosz, C. (2005). Fiscal policy: institutions versus rules. National Institute Economic Review, 191, 64–78. https://doi.org/10.1177/0027950105052661.
Wysocki, M., Wójcik, C. (2018). Sustainability of fiscal policy in Poland in the period 2004–2017. International Journal of Management and Economics, 54(3), 219–226. https://doi.org/10.2478/ijme-2018-0021.
Yoon, K. (1980). System Selection by Multiple Attribute Decision Making [rozprawa doktorska, Kansas State University]. https://www.proquest.com/openview/45d77988c539a59d41b81a230e06ab92/1?pq-origsite=gscholar&cbl=18750&diss=y.
Yoon, K. P., Hwang, C. L. (1995). Multiple Attribute Decision Making: An Introduction. SAGE publications.
Ziolo, M., Filipiak, B. Z., Tundys, B. (2021). Sustainability in Bank and Corporate Business Models. The Link between ESG Risk Assessment and Corporate Sustainability. Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1007/978-3-030-72098-8.
